EKSPORTI DHE INTEGRIMI REGJIONAL

Kosova po shpejtoje integrimin e saj në tregjet regjionale dhe ndërkombëtare duke u munduar ta rritë eksportin. Gjithashtu, fokusim në eksport do t’i mundësoj asaj qe të arrijë më shpejt një zhvillim të qëndrueshem dhe të redukojë mbështetjën e saj në import. Prandaj, bizneset në Kosovë duhet të riorientojnë vetën duke u perqendruar në përmbushje e kërkesave të tregjeve të jashtme.
Përderisa eksporti Kosovar është ende relativisht i ulët, sektori industrial këtu duhet të fillojë të kuptojë dhe inkorporojë në praktikën e vet të bizneseve, preferencat, cilësine dhe kërkesën per çmimet në tregjet fqinje. Këto tregje, duke përfshirë këtu Maqedoninë, Serbinë, Shqipërin, Bosnjen-Hercegovin dhe Malin e Zi, janë fillimisht, tregje potenciale eksportuese për Kosovën. Në të njëjtën kohë, kjo perspektive e tregut regjional është gjithashtu e nevojshme për tërhjeqjën e investimeve të huaja në mënyrë direkte në sektorin industrial të Kosovës.

Zgjerimi apo rritja e eksportit kërkon, si pasojë, vazhdimisht përpjekje të përbashkët nga kompanitë që të zgjërojnë prodhimtarin e produkteve cilsore dhe konkurente në tregtine me vendet fqinjë, vetëm kjo është menyra e vetme e Kompanive të sigurojn tregje të reja për produktet e veta. Kosova do ta gjeje vendin e saj në zingjirin e ekonomisë regjionale, duke orientuar dhe disenjuar zhvillimin e vet ekonomik ne drejtim të tregtisë së lirë, përderisa, së bashku me biznes-men, lidhin marrëveshje komerciale me partner tregtarë në ato tregje. Gjatë ketij procesi, Kosova do t’i qartësoj përparësit e saja konkuruese në këtë mjedis që ndërron shpejtë dhe bizneset do të bëhën më konkuruese si rezultat i levizjeve të shpejta dhe të një konkurrence të forte në mes veti. Masat për lehtësimin e qarkullimit të mallrave andejë kufijve të Kosovës brenda rajonit, do të kërkojne impelementim të lehtë të rregulloreve në Kosove dhe brenda tregjeve eksportuese.

Tregu kosovare i orientuar nga ekonomia, mesiguri që do të shtoje aspirata qe të arrijë integrim brenda kontekstit të ekonomisë rajonale. Ky është kombinim i nevojave për prodhuesit Kosovar, ashtu qe të gjejne tregje e reja, për produktet e tyre në mënyre që të arrijnë rritje të biznesit dhe mundësine që, gjatë kohës te krijohen aleancat afariste me partner dhe të bëhet hapja e tregjeve të reja.

Integrimi rajonal dhe eksporti do të kërkojnë, dhe do të rezultojnë me, përmirësimin e shkallës së cilesise të produkteve nga prodhuesit Kosovarë. Disa nga këto përmirësime deri më tani kanë ndodhur dhe ato deri më tani kanë treguar rezultate të mirë për biznesin. Këto përmirësime fillestare sigurojnë baza të arsyeshëm që të priten progrese të më tutjeshëm. Megjithatë, këtu biznesi duhet të largohet nga një besim i vetëimponuar, sipas të cilit është e pamundur të deportohet efektivisht në tregjet e jashtme, përshkakë të barierave ligjore brenda Kosovës dhe në tregjet e synuara.

Si pjesë e madhe e përpjkejeve promovuese, është e nevojshme për bizneset Kosovare t’i mësojnë procedurat administrative që janë tani të vendosura, identifikojnë pengesat që mund të ndeshen dhe në mënyre konstruktive të punojnë me kolegët e tyre në sektorët private dhe publike, që t’i tejkalojnë këto vështirsi.

Pikëpamjet e ndërlidhura me eksport parashtrojne nevojen për lënde të pare. Varësisht nga industria, shumica prej këtyre janë të importuara nga vende të ndryshme, shpresojem në një të ardhme të afërt te bëhemi pjesë e tregjeve të zgjeruara jo vetëm rajonale por edhe më gjërë.

Studim mbi Tregun – Mëso se Çfarë Dëshirojnë Klientët tuaj Para se të fillosh me Prodhim

Ju keni një ide për produkt dhe keni dëshire qe ate ta sillni në treg. Ju keni aftësi teknike per ta prodhuar produktin (apo te furnizoni me shërbime). Ju mendoni se ky do të jetë vendim i mirë. Në qoftë se vendosni të prodhoni, ju duhet të determinoni si, kur, për çfarë çmimi dhe me si do ta distribuoni produktin në treg. Me aq shumë marrje të vendimeve, si do të jeni të sigurtë se ju do të keni vendim te mirë? Me këto pyetje ballafaqohen të gjithë njerëzit që startojnë me biznes të ri gjithëashtu edhe ata të cilët vendosin me prodhime te produkteve te reja, në qoftë se ka ndonjë te tille, produktet e reja duhet të prodhohen për treg.

RRITI MUNDËSIT E TUAJA PËR TE PATUR SUKSES

Është e zakonshme për njerëzit qe të nguten kur mendojnë se kanë ide të mira. Megjithatë, ekziston mundësia per deshtim sikur aq shumë boznese qe dështojnë çdo ditë kudo në botë. Ato të cilat arrijn suksese janë ato biznese të cilat planifikojnë si duhet duke determinuar nevojat e tregut para se të fillohet me biznes te ri. Nuk është lehtë të determinohet cila është mënyra më e mirë për tu bëre të gjitha, por ekziston mundësia për diqka që mund të kryhet në mënyr që të zvogëlohen mundësit e dështimit – apo, caktuar në mënyrë pozitive – ekziston mundësia të rriten shanset per sukses.
Duke zbatuar studim mbi tregun të përshtatshëm, ju mundeni më mirë të determinoni se per çfarë ka nevojë/apo dëshiron tregu (konsumatoret) . Në qoftë se nuk determinoni se per cfar jane nevojat e vërteta për atë product, ju jeni duke kërkuar telashe. Mos prodhoni produkte vetëm përshkakë se ju mundni ta beni kete.

ÇFARË ËSHTË STUDIMI MBI TREGUN ?

Që të paraqitet sa më thjesht, studimi mbi tregun determinon se çfarë pamje ka ambijenti i tregut nga perspektiva konkuruese dhe çfarë dëshiron konsumatori, shfrytëzuesi I fundit i i produkteve tuaja. Është gjithëashtu mënyra qe të determinohet se në qfarë forme (madhësie, dukja, ngjyre, tiparë, çmimi) konsumatori dëshiron te jene produktet e juaja. Përgjegjën e gjeni nepërmjet studimit të informatave që tani më ekzistojnë (të dhënat e publikuara) apo duke pyetur njerëzit në treg, më mirë do të ishte te pyetni shfrytëzin e fundit te produkteve te juaja.
Gjëja e parë që ju duhet të determinoni është se me të vërtetë askush tjetër nuk është duke prodhuar këtë produkt në Kosovë. Çdo ditë unë takohem më pronar të bizneseve të cilët më tregojnë se nuk kanë konkurent lokal. Pothuaj se deri më tani secili rast nuk ka qenë i vërtetë. Prandaj, në qoftë se planifikoni biznes këtu në Kosovë, ju duhet të hulumtoni dhe pyetni sa më shumë për të kuptuar se a është dikush tjetër duke bërë biznes të cilin ju dëshironi ta filloni.

SI TË UDHËHEQNI STUDIMIN MBI TREGUN

Në mënyrë që të determinoni nivelin e konkurencës para se të hyni në treg, konsultoni Odën Ekonomike, zyret e komunës gjegjese apo thjeshte vetëm kërko informata për rreth. Parashtro shumë pyetje. Të dhënat janë atje. Bën përprekje për ti gjetur ato.
Në qoftë se del se niveli i konkurencës në treg është i pranueshëm për të hyre ne treg, ( duhet të jesh i sinqert me vetë vetën), atëherë ju duheni të determinoni në qoftë se ekziston kërkesa për produktin. Kjo është më vështir se testi i parë. Vetëm pse njerzit e tjerë janë duke prodhuar diqka tjetër nuk eshte garance se ata do te jenë të suksesëshëm dhe se kërkesa për product do te jete e lartë. Për shembull, industria e ndërtimit mund të duket tërheqëse, por me pak studime, ju do të kutponi se rindërtimi i financuar nga donatorët është në rënie e siper.
Në qoftë se ju keni ne mendje nje produkt, për shembull produkt të konsumumit të gjërë, ju duhet të pyetni njerëzit se produktin e kujtë do ta blejnë ata në qoftë se për kete kane nevojë. Kjo përfshinë kategorine e konsumatorit të cilit ju do ti shitni produktet e juaja: publiku i juaj të cilin synoni. Determino kujtë do t ‘ia shitni produktin dhe pastaj determino mënyrën se si do te kontaktosh ato grupe të vogla apo do ti kontaktoshe individualishtë . Pyetni pyetje të drejta. Per cfarë shije, ngjyre, madhësie dhe çfarë çmimi janë të gatshëm të paguajnë? Për shembull, në qoftë se ju shitni kozmetikë për femra të reja atëherë ju duhet të gjeni përfaqësuese të këtyre grupeve në mënyr që ti pyetni ato. Ju mund ti gjeni këto femra të reja në qendra tregtare, disko dhe në univerzitete, të përmendim vetem disa vende. Ju lutem, shënoni se nuk është e drejtë për ju ti pyetni shokët, të afërmit, apo njerëzit të cilët e dinë se ju jeni prodhues i ati produkti, përshkakë se ju nuk do të merrni përgjegje të sinqerta. Shuëm herë është më mirë të punësosh dikë të besueshëm dhe të aftë të pyet një varg të pyetjesh paracaktuese dhe përkatëse. Përkrahja e Biznesit të Kosovës mund t’ju ndihmojë në dizajnimin e programit efektiv të studimit të tregut.
Studimi i tregut është vegël e rëndësishme e cila nuk është e përdorur aq shpësh dhe sa duhet në Kosovë e madje as edhe në perendim. Por të jeni i sigurtë se shumica e kompanive të sukseshme udhëhiqen nga një formë e studimit të tregut kurdo që duhen të merren vendime te madhë. Që të merrni ca cilësi të komoditetit për vendimin e ardhshëm lidhur me produktin tuaj, rriti mundësit per sukses duke investuar në përpjekjen per studim të tregut.

PUNA EKIPORE

Ndërmarrës, mjeshtëria e nisjes dhe e menaxhimit të një biznesi privat, mund të jetë profesion i vetmuar. Ndërmarrësit shpesh ballafaqohen me çfardo lloje detyrash e edhe ato te cilat rrjedhin nga vet ai. Mençuria tradicionale thotë se vetëm individualistet mund të jenë ndërmarrës të shkëlqyeshëm.
Kjo nuk është medoemos e vërtetë. Bizneset private duhet të ndërtohen në bashkëpunim, e jo vetëm në përpjekje individuale. Në të vërtetë, vetëm në mes të bashkëpunimit, ndërmarrësi mund ta rrit bizneset e tija nga ato te vogla në të ato të mëdha duke ndertuar ndërmarrje të qëndrueshme.
Megjithëse në Kosovë ka me bollëk ndërmarrës individual dhe biznese të vogla familjare, puna ekipore funksionon këtu aq mirë sa edhe gjithëku tjetër në botë. Koncpeti i punes ekipore duhet të jetë i mësuar dhe zgjëruar në çoftë se bizneset në Ksovoë dëshirojnë të forcojnë pozitën e tyrë konkuruese.

ÇKA NËNKUPTON PUNA EKIPORE?

Puna ekipore është e definuar kur kemi te bejme me një grup i cili punon së bashku, ne menyre vetëmohuese për të arritur qëllimin e përbashkët. Pse të përdoren grupet? Ekipi na jep mundesi te bëjmë gjërat të cilat vet nuk mund ti bëjmë. Fuqia e një ekipi të sukseseshëm është më e shkëlqyeshëme se sa thelbi i pjesës individuale.
Shembuj të disa ekipeve të sukseshme? Çdonjëri i ka favoritet e vet. Korpusi i Marinës te Shteteve të Bahkuara, kampionët e Kupës Botërore në Futboll dhe Kompania e Motorëve Toyota. Ekipet e pasukëseshme? Shumica janë te haruara për arsye se kanë dështuar.

PSE EKIPET ARRIJNË SUKSES

Ekipet arrijnë sukses për arsye se anëtarët e ekipeve individualisht:

E ndajnë dhe ndjekin vizionin e përbashkët. Punoni së bashku me marrëveshje. Sikur te anëtarët e një orkestre, te anëtarët e një ekipi të biznesit secili luan rolë të vacant duke e plotësuar njëri tjetrin. Ndërmarrja në tërësi kërkon kontribute nga të gjithë anëtarët e ekipit, ose ne te kunderten nuk do të funkcionoje si duhet. Ndërmarrësi nuk mund ti bëj të gjitha.
Komuniko mirë me te tjeret. Individët anëtare të ekipit iu nevojitet të ndajnë informata në mënyrë të hapur dhe transparete ne mes vete.
Percille udhëheqësin. Pa marë në pyjete autoritetin e tij, anëtarët e ekipit duhet të rreshtohen prapa udhëheqësit të ekipit pasi te merret vendimi per kete. Nënshtrojini interesat individuale në te mire te interesit të përbashkët.

PSE EKIPET DËSHTOJNË

Ekipet dështojnë për arsye se:
Individët e anëtare të ekipit kanë plan programe dhe qëllime të ndryshme. Ky është zakonisht shkaku pse ekipi dështon. Individët i bashkangjitën ekipit vetëm sa për emër e pastaj ndjekin qëllimet dhe interesat pavaresisht nga misioni ekipit.
Nu ka kurfarë perpjekje per pune të përbashkët apo veprim. Individët anëtare të ekipit largohen në drejtime të ndryshme dhe nuk ndjekin rrugën e përbashkët. Anëtarët e ekipit janë të paaftë për t’iu përshtatur ndryshimeve. Krijimi i përmirësimeve nenkupto krijimin e ndryshimieve. Temperamenti i njëriut i kundërshton ndryshimet dhe ky kundërshtim mund të jete shkaktare qe të dështoj ekipi.
Udhëheqësia është e dobët apo me të meta. Në çoftë se udhëheqësi është i drejtuar gabimishtë apo i paaftë qe te marre vendime të energjike, shansat qe ekipi te arrije sukses jane të vogla.
Komunikimi ne mes te anetareve te ekipit eshte I dobet. Dora e djathë duhet ta dijë se çka është duke bërë dora e majtë. Shpesh, udhëheqësia nuk ndegjon ose anetaret e ekipit nuk komunikojnë haptas. Kjo është posaqerishtë prezente te ekipet me anetare te kulturave të kryqëzuara sikur qe janë në Kosovë. .
Individët apo nëngrupet e konsiderojnë vetën më të rëndësishëm se sa qe eshte ekipi si tërësi.
Egziston sjellje e pashpjegueshme nga një ose më shumë anëtarë të ekipit. Secili anëtarë i ekipit duhet të jetë i përgjegjshëm për ta përfunduar detyrën e tij nese deshirojme të pasojnë rezultate.
Anëtarët e ekipit nuk janë të gatshëm të pranojnë sakrificen e nevojshme që të bëhet pune e mirë. Sikur qe e dijne atletët, Pa Dhembje nuk ka Fitore.

BASHKËPUNIMI NUK ËSHTË I LEHTË

Bashkëpunimi kërkon shume punë shumë dhe perkushtim vetëmohues.Shpesh here eshte e domosdoshme të vendosësh dhe te pranosh vendime te veshtira për të mirën e ekipit. Sikurse në kuzhinë, një ve e prishtë do ta prish tërë omletin, një anëtarë i keq i ekipit do të shkatërroje përpjekjet e tere ekipit. Vazhdimi i sjelljeve egoiste nga një anëtarë mund të gërryej themelet e mirëqënies së ekipit, pra sjelljet egoiste duhet ti adresohen menjëherë udhëheqësit dhe anetareve të ekipit.
Bashkëpunimi kërkon kohë. Ndërtimi i ekipit të nderlidhur nuk është proces që behet gjatë natës. Përpjekjet për ndërtim te një ekipe vend-pune permes eksperiencës së përgjithëshme. Permiresime te vazhdueshme. Kujtoje Kupën Botërore të Futbollit – sa shumë te perbashketa u nevojiten ekipeve? Duhet të jeni të hapur dhe të sinqert. Bashkëpunimi i përmirësuar mund të ju ndihmoj në rritjën dhe zhvillimin e ndërmarrjës së juaj në një ndërmarrje kumbuese dhe të vërtet.

AUDITIMET FINANSIARE

Me ardhje të shpejt të përfundimti të Dhjetorit, shumë firma Kosovare mendajnë për auditimet e tyre të përfundimti të vitit. Kompanitë që kanë shitje së paku prej € 250,000 apo pasuri së paku prej € 125,000 janë të nevojshme të kenë pasqyrat e tyre finansiare të audituara nga auditorët e liçensuar.

Funksioni primar i auditorit është të shpreh mendimin e tij për pasqyrat finansiare. Ky mendim ipet në form të raportit, apo mendimit, dokumentit. Ky raport është i strukturar të përfshijë një paragraf të parathëniës, paragraf të fushës së veprimit dhe një paragraf të mendimi. Mendimi i auditorit pohon apo mohon cfarë ka kompiluar dhe prezentuar menagjmenti. Nuk është detyra e auditorit të pregadit pasqyrat finansiare dhe shënimet shoqëruese të pasyqrave finansiare, edhe pse në shumë raste ata i ofërojnë kompanisë, ndihmën e tyre si pjesë të shërbimit.

Egzistojnë katër lloje themelore të mendimit auditorë: mohimi i mendimit, mendimi i kundërt, mendimi i pa cilësuar dhe mendimi i cilësuar. Let’s consider each one in order.
Mohimi i mendimit, apo mospranimi i mendimit, është shpesh i përdorur kur auditori është i paaftë të përfitoj mjaftë cështje kompetente dëshmuese dhe është i paaftë të shpreh mendimin. Kjo mund të ngjallë, për shembull, kur të dhënat llogaritëse të kompanisë janë aq të pa kompletuara sa që auditori nuk ka mjaftë të dhëna të punojë me apo kur auditorit nuk i lejohet hyrja në burime të materialve kryesore apo lokacioneve të rendsishme fizike, si depo, që përdoren për verifikim të dhënave të kontabilitetit. Në cfardo rasti, arsyet për mos dhënje të mendimit duhet të shpjegohen. Kompanitë duhet të menjanojne këtë lloj të mendimit duke bashkëpunuar plotësisht me auditorin e tyre. Në disa raste ku auditori nuk ndien vetën mjaftë të pavarur se firma është audituar, mendimi i mospranimit do të lëshohet.

Mendimi i kundërt është i përdorur kur pasqyrat finansiare nuk prezentojnë në mënyrë të vërtet rezultatet e operacioneve të kompanisë. Kjo mundë të lind nga materiali i deklaratave të gabuara apo nëse pasqyrat janë të pregaditura në mënyrë që nuk janë në pajtim më Standardet Kosovare të Kontabilitetit. Në disa raste, kompanu mund të vendos më parë të mos lëshojë pasqyra finansiare të audituara, se sa ato që janë të shoqëruara nga një mendim i kundërt. Një zgjidhje më e mirë për firmën është të punojë më auditor dhe determinojë cfarë ndryshime në pasqyra finansiare duhet të bëhen që audtiori të lëshojë një mendim të cilësuar apo të pa cilësuar. Mbajë në mënd se mohimi I mendimit është i ndryshueshëm nga mendimi i kundërt në atë se mohimi i mendimit mundë të lind vetëm në mungesë të njohurisë nga auditori, por në mendimin e kundërt auditori di së pasqyrat finansiare nuk janë të deklaruara në mënyrë të vërtet.

Mendimi i pa cilësuar, apo “I qartë” përdoret kur pasqyrat finansiare në mënyrë të vërtet paraqesin rezultatet e operacioneve të kompanisë dhe janë në pajtim me KAS. Jap një siguri që pasqyrat finansiare janë të lirë nga deklaratat e gabuara. Mbajë në mend se kjo nuk garanton sidocoftë se nuk egzistojnë gabime në pasqyrat finansiare; është një siguri i nivelit të lartë të saktësis. Një mëndim i pacilësuar është lehtë i njohur në atë se është i përbërë vetëm nga tri paragrafe; paragrafi i parahtëniës, paragrafi i fushës së veprimit dhe paragrafi i mendimit. Kjo është njëra prej llojeve më të dëshirueshme të mendimit dhe njëra që bart statutin special ndaj firmës që e pranon.

Mendimi i cilësuar lëshohet kur egzistojnë pritje të kufizuara ndaj një mendimi të pacilësuar që nuk zhvlerëson pasqyrën si tërësi. Përfshinë një apo paragrafe shtesë që shpejgojnë arsyet për cilësi dhe efektet e tyre në pasqyrat finansiare. Paragrafi I mendimit pastaj fillon me fjalën “ Përvec” dhe në lidhje me paragrafin e cilësisë. Kjo mund të nënkuptojë se një pjesë e procedurave që auditori është munduar të bëjë nuk janë kompletuar (p.sh. numërimi i stoqeve nuk ishte e adminstruar në prezencë të auditorit).

Ky kufizim nuk është aq i ashpër sa është kundërshtimi i mendimit. Shumë shpesh, mendimi i cilësuar rezultohet kur njëra nga metodat e përdorura në pregaditjën e pasqyrave finansiare nuk është në pajtim me parimet e kontabilitetit të pranuara gjërësisht. Firma do të bëje mirë të diskutojë me auditorin ndryshimet e bëra në pasqyrat finansiare që janë të nevojshme për auditorin në mënyrë që të lëshoj një mendim të cilësuar.

Në përfundim, nga firmat që duhet ti kenë pasqyrat finansiare të audituara duhet të kenë një rol pro-aktiv. Lloji i mendimit auditor të lëshuar nuk duhet të jetë befasi për firmën që do të auditohet. Që nga fillimi i auditimit, firma duhet të jetë e pregadit të punojë me dhe mësojë nga auditorët se cfarë është e nevojshme për auditorin, në mënyrë që ai të mund të lëshojë një mendim të pacilësuar.

SI TË DALIM FITIMTAR NË TREG ME KONKURENCË

Konkurenca është tipar kryesor i ekonmisë së tregut. Të marrim një shembull të një produkti për të demonstruar këtë çështje. Një numër i madh i ndërmarrjeve u ofrojnë lloje të ndryshme të veshjeve xhins konsumatorëve potencial të cilët kanë lirinë të blejnë xhinset e preferuara apo mos të blejnë ato fare.

Analizat perendimore mikroekonomike të arsyeshmërisë së konsumatorëve thonë se, vendimi për të blerë do të bazohet në raportin çmim/cilësi të xhinseve. Sidoqoftë, shumë njerëz preferojnë të paguajnë më shumë për xhinse të cilësisë më të dobët por të blerë në një dyqan në qendër të qytetit sesa të blejnë xhinse më të mira në një treg të hapur, për arsye se ata preferojnë të blejnë në një vend më të bukur. A janë vallë këta blerës të arsyeshëm në kuptimin ekonomik? Përgjigja është se e ashtuquajtura cilësi i ka dy dimenzione, cilësinë e produktit aktual dhe shërbimin. Shpesh shërbimi mund të jetë faktor më i rëndësishëm sesa cilësia aktuale apo aparente e produktit të caktuar.

Sipas Maikël Poter (Michael Porter), autor i librit më të shitur të 80-ave “Strategjia Konkuruese”, konkurenca bazohet në kosto, cilësi dhe shërbim. Kuptimi dhe rëndësia relative e secilit prej këtyre termeve ndryshon mvarrësisht nga industria dhe produkti. Për shembull, cilësia e xhinseve mund të shprehet me tiparet e një produkti të qëndrueshëm dhe të endur mirë, përderisa vera mvaret nga shija e saj. Një gjë e njejtë ndodh me shërbimet, një garancion një vjeçar është shumë i rëndësishëm për pajisje shtëpiake, ndërsa dërgesa (shërbimi) në kohën e duhur për repromateriale të shitura prodhuesëve që prodhojnë në kohën e duhur. Sa i përket rëndësisë relative, në rastin e komoditeteve, konkurenca bazohet gati e tëra në kosto, kurse pas shitjes shërbimi është vendimtar për makinat e fotokopjimit.

Fitimtarët në një treg me konkurencë të vendosur janë të tillë sepse kanë advantazhe konkuruese. Strategjitë e ndërmarrjeve mund të kërkojnë mënyrë që të përfitojnë advantazhe konkuruese, që siç thotë Maikëll Poter janë kosotoja e lidershipit dhe diferencimi i produktit. E para koncentrohet në kosto (përcaktuesi kryesor i çmimit por jo edhe i vetmi), kurse i dyti ka të bëjë me cilësinë dhe shërbimet. Mënyra e tretë për ndërmarrjet që nuk mund të gjejnë veten në asnjërën prej strategjive të lartëpërmendura është që të fokusohen në një qoshe tregu.

Nëse posedoni biznes dhe produktet tuaja nuk janë komode rekomandohet që të punoni për të kuptuar se si cilësia dhe shërbimet ndikojnë në industrinë tuaj, nëse akoma nuk e keni bërë ate. Cilësia është aftësia e produktit apo shërbimit për të kënaqur nevojat e konsumatorëve. Ajo ka një komponent operacional, performancë dhe një element emocional, perceptimi i konsumatorit ndaj atributeve të produktit dhe performanca.
Performanca është objektive dhe e matshme. Është e qartë se thika që nuk pret si duhet ka performance më të dobët se thika e mpreht edhe ora që vonohet ka performance më të dobët se ajo që gjithmonë tregon kohën e sakt. Thikat janë për të prerë kurse orët për të na e treguar kohën e saktë.

Por performanca nuk është e tëra. Elementi emocional i cilësisë është subjektiv dhe i pakapshëm. Si i tillë, do mvarret nga konsumatorët. Kjo komponentë themelore e cilësisë shpjegon se pse disa konsumatorë preferojnë thika të argjendta të shtrenjta, më pak të mprehta në vend të atyre nga çeliku i pandryshkshëm (posedimi i argjendit kuptohet si klasike), apo të preferuarit e orëve të arta që vonohen në vend të orëve standarde digjitale të lira. E gjitha kjo mvarret nga nevoja që konsumatori dëshiron ta përmbush, funkcionaliteti, statusi apo estetika.

Përsderisa cilësia i referohet produktit, shërbimi ka të bëjë me atë që e rrethon produktin para dhe pas shitjes. Shërbimi para shitjes mund ta bëjë blerjen një përvojë të lumtur apo të hidhur, duke përcaktuar në shumë raste se konsumatorët e arsyeshëm (në kuptimin ekonomik) do të bëhen konsumatorë të përhehrshëm apo herën e ardhëshme do të vendosin të shkojnë dikund tjetër. Shërbimi para shitjes përfshin vlefshmërinë e produktit, kohën e pritjes (nëse ka nevojë të pritet në radhë), lokalitetin dhe gjendjen fizike të bizneseve (klimatizimi/ nxemja, pastërtia), të përdorurit miqësisht e ueb faqes së kompanisë (website) dhe gjithashtu kortezia e shitësit.

Ngajshëm, relevant është edhe shërbimi pas-shitjes i cili përfshinë mundësinë për të kthyer produktin nëse konsumatori nuk është i kënaqur, garancë për produktin, mirëmbajtja e ofruar nga prodhuesi-distribut ori, një kontakt special për pyetje dhe ankesa dhe dërgesa të njherëshme. Shërbimi i keq apo mungesa e shërbimit pas shitjes (p.sh. mungesa e pjesëve rezervë) do t’i largojë shumicën e konsumatorëve që të blejnë sërish produktet e njejta, pa marrë parasysh cilësinë. Kështu, konsumatorët e paknaqur mund t’u shkaktojnë dëm të madh ndërmarrjeve duke shpërndarë fjalën e keqe tek konsumatorët tjerë potencial.

Nëse dëshironi të bëheni fitimtar duhet të zhvilloni strategji konkuruese për secilën linjë të produktit.