Roli i ekonomisë islame në teorinë moderne ekonomike
Shumë ka të atillë, që kanë marrë pjesë, kanë mësuar dhe kanë hulumtuar në lidhje me teoritë ekonomike moderne të zhvilluara në perëndim. Sidoqoftë, në fakt, ato teori moderne ekonomike janë në esence të huazuara dhe të përshtatura, pa mirënjohje të duhur, nga ata të cilat i kanë zbuluar ato e që ishin dijetarë klasik mysliman nga periudhat e arta të civilizimit Islam.
Josef Shumpeter tha që ekziston një zbrazëtirë e madhe në historinë e filozofisë ekonomike përgjatë periudhës së para 500 viteve; në kohën kur perëndimi ishte në vitet e errëta, e në anën tjetër islami ishte në vitet e arta. Sidoqoftë, perëndimi nuk dëshironte që të mirënjohë atë pasi që ekonomistët perëndimorë kishin përshtatur mendimet dhe ideja nga ekonomia islame duke mos japë reference të duhur për burimet nga i kanë marrë ato.
Ekonomistët mysliman nuk mundë të mohojnë se ishin të ndikuar nga artikujt e Aristotelit (367-322BC) si filozof i cili shpesh shkruante për problemet ekonomike, por ata prapse prapë ishin në pajtim me Kuranin dhe Hadithet si reference kryesore për të ndërtuar teoritë e ekonomisë islamike.
Schumpeter përmendi dy kontributet e ekomistëve skolastik; rikthimi i artikujve të Aristotelit dhe të arriturat ngritëse të shën Toma Akuinit. Shumpeter shkroi vetëm tre rreshta në fund kur përmend emrin e Ibnu Ruzhdi në procesin e transmetimit të filozofisë së Aristotelit deri tek shën Tomas.
Pjesa më e madhe e filosofisë së Akuinit ishin në kundërshtim me normalt dhe rregullat e kishës, që bëri që historianët të dyshojnë se shën Tomas Aquinas i ka vjedhur ideat nga ekonomistët musliman. Harris shkroi "pa bredhjet Arabe, teologjia dhe filozofia e Aquinas-it vështirë që do të kuptoheshin. "
Kopleston shkroi, "Fakti që Akuini ishte duke marrë idea dhe tema nga burimet e ndryshme tregon se ai përzgjedhës dhe shumë pak origjinal ". Përndryshe nëse shiqojmë në doktrine apo teori, do të gjejmë deklarata si: "… është marrë direkt nga teoria e Aristotelit apo është përmendur nga Avicenna apo është argument qartë i zgjeruar nga teoritë e Maimonid-it" . Me fjalë tjera, sa më shumë të dimë për Aristotelin dhe filosofët hebrenj dhe mysliman aq më shumë dyshojmë në origjinalitetin e ideve të Akuinit.
Ka disa mënyra në të cilat perëndimi i transformoj në mënyrë të përshtatshme njohuritë ekonomike islamike në historinë e vete intelektuale. Për shembull, gjat shekullit të 11-të dhe 12-të disa filozof perëndimorë sikurse Konstantine Afrikani dhe Adelart nga Bath të cilët bënë një udhëtim për në Mesopotami. Ata studiuan atje dhe mësuan gjuhën Arabe. Ata pas kësaj sollën diturinë në Evropë. Një dijetarë tjetër si Leonardo Fibonacci apo Leonardo nga Pisa të cilët studijuan matematikën e Al-Havarizmit dhe pastaj u kthyen me 1202 dhe shkruan një libër, Liber Abaci.
Së voni, shumë student Italian, Francez dhe Spanjoll erdhën në qendër të universitetit Islamik dhe duke mësuar matematikë, medicine. Ata më vonë u bënë profesor në universitetet e hershme perëndimore në të cilën aplikuan plan-programin e njëjtë sikurse ai sipas të cilit mësonin në universitetet islamike.
Disa nga universitetet të cilat imituan sistemin universitarë islamik janë: Universiteti i Napolit, Padua, Salerno, Toulouse, Salamanca, Oxford, Montpellier dhe Paris.
Pasi që Raymond Lily (1223-1315M) u kthye nga udhëtimi i tij nëpër vendet Arabe, ai fliste arabisht rrjedhshëm pastaj shkroi shumë artikuj për pasurinë e njohurive Arabe. Këshilli i Vjenës (1311M) ndërtoi 5 universitete të cilat ligjëronin gjuhën Arabe; si rezultat në të ardhmen ata që përfundonin studimet ishin në gjendje të përkthenin punimet Islame në gjuhët e tyre amtare. Njëri nga përkthyesit ishte Adelart nga Bath, Constantine Afrikani, Michael Scot, Herman Gernaan-i, Dominic gundislavi, John nga Seville, Plato nga Tivoli, Wiliam nga Lina.Robert Chester, Gerard nga Cremona, Theodore nga Antioch, Alfred nga Sareshel, Barengar nga Valencia, dhe Mathew nga Aquasparta dhe disa nga përkthyesit hebrenjë si Jacob nga Anatolia, Jacob Ben Machor Ibn Tiboon, Kalanymus ben Kalonymus Moses ben Solomon nga Solon, Shem-Tob ben Isaac nga Tortosa, Solomon Ibn Ajjub, Todros Todrosi, Zerahiah Gracian, Faraj ben Salim dhe Jakub ben Abbon Marie.
Sidoqoftë, punimet e përkthyera ishin ato të ekonomistëve mysliman si Al-Kindi, Al-Farabi, Ibnu Sina, al-Ghazali, Ibnu Ruzhd, Al-havarizmi, Ibnu-Haitam, Xhabir ibnu Hajan, Ibnu Baxha, dhe ar-Rrazi. Disa nga institucionet ekonomike Islamike të imituara në perëndim janë: syirkah (kooperimi), syuftaja (monedhat apo letrat e shkëmbimit), havala (letrat e kredive), funduk (institucione dhe tregje komerciale të shkallës së lartë të specializuara të cilat u zhvilluar dhe u shëndruan në shkëmbimtore virtuale të stoqeve). Funduk për susam dhe tekstile është imituar nga Bagdadi, , Kordova dhe Damasku, përderisa Dar-ut tiraz (uzinë e ndërtuar dhe menaxhuar nga ana qeverisë) është takuar në Spanjë, Sicilia, Palermo. Ma'una (lloj i bankës private e njohur edhe si Maona në perëndim) është zhvilluar në Tuscany për të përkrahur tentimet për eksploatimin e hekurit. Wilayatul hisbah (economic police) Poashtu është transferuar nga sistemi Islamik. Ka edhe disa filozofi islamike që janë shfrytëzuar dhe përshtatur duke mos dhënë fare reference në burim e tyre të pare, p.sh.:
Teoria Pareto optimum, marruar nga libri i Nahjul Balaghah nga Imam Ali
Bar Hebraeus, priftit i Kishës Jokobite Siriane shkroi disa kapituj nga Ihja ulumuddin të shkruar nga Al-Ghazali.
Ligji i Gresham-it dhe Oresme Treatise të marra nga libri i Ibnu Tejmijes.
Prifti i Kishës së Spanjës të Rendit Dominikan - Raymond Martin bëri shumë kapituj nga Tahafut al-Falasifa, Makasid ul-Falasifa, Al-munkid, Miskat ul-Anvar dhe Ihja Ulumudin.
Shën Thomas-i shkroi shumë kapituj nga Farabi (shën Thomas studioji filozofinë e Ghazali-ut, të Barhebraeus- it dhe Martini-it në Kishën e Rendit Dominikane).
Adam Smith (1776M) shkroi Wealth of Nation (Pasuria e Kombit). Ai ishte i inspiruar nga Abu ubajd's Al-amval, që ka kuptim të ngjashëm nëse përkthehet në Anglisht.
Periudha e hershme e ekonomistëve islamik 450H (1058M)
Zejd bin Ali (738 M), Ebu Hanifa (767 M), Avzai (774 M), Malik (798 M), Abu Jusuf (798 M), Muhammad bin Hasan Al Shajbani (804 M), Jahja bin Dam (818 M), Shafii (820 M), Abu Ubejd (838 M), Ahmad bin Hambal (855 M), Jahja bin Hambal (855 M), Jahja bin Umar (902), Kudama bin Xhafer (948 M), Abu Xhafer Al Davudi (1012 M), Mavardi (1058 M), Hasan Al Bashri (728 M), Ibrahim bin Dam (874 M), Fudajl bin Ajad (802 M), Ma'ruf Karkhi (815 M), Dzul Nun Al Misri (859 M), Ibn Maskavih (1030 M), Al Kindi (1873 M), Al Farabi (950 M), Ibnu Sina (1037 M).
Zayd bin Ali, nip i Imam Hussein-it, konsiderohet ekonomisti i parë i cili sqaroi në lidhje me lejimin e çmimit më të lartë në vonesë apo shtyrje në krahasim me çmimin në vend, por ai nuk lejoi riba (kamatë, interes) në çfarëdo forme.
Abu Jusuf është ekonomist i cili në mënyrë specifike shkruan për rregullat ekonomike në librin e tij Al-Kharaxh. Ai shkruan për qeverinë e cila është e obliguar për të përmbushur nevojat publike. Ai nuk pajtohet me taksat agrare për tokën. Ai sugjeronte ndryshimin e pagesës së zekatit duke qenë kjo varur nga të korrurat. Ai poashtu ndanë në pjesë projektin se si të financohet ndërtimi i urave, pandave dhe eksploatimit të ujitjes.
Muhammad bin Al-Hassan shkroi Al-Ikhtisab fil Al Rizk Al Musthahab që sqaron shumë mënyra për të fituar për jetë: ixharah, tixharah, zira'ah, sina'ah. Ai thot se personi së pari duhet të përmbushë nevojat e veta elementare dhe pastaj të japë gjysmën e pronës së tij të tjerëve, tek e fundit të gjithë njerëzit janë të lire të kërkojnë të holla aq sa të duan apo të mos gjejnë më tepër sesa që kishin bërë pasuesit.
Abu Ubayyd në librin e tij Al-amwal diskuton financat publike në islam në aspektin e të drejtës së qeverisë drejt asaj publike dhe e kundërta. Ai poashtu përmend tri tipe të të ardhurave: zakah (duke përfshirë ushr), khums,dhe fay (duke përfshirë kharaxh dhe xhizjan).
Muvardi në libin e tij Al-ahkam alsultaniayah përmend të ardhurat e shtetit dhe shpenzimet e buxhetit dhe poashtu në lidhje me administrimin e tokës shtetërore dhe mbikëqyrjes së tregut funksionon muhtasib. në Al-din vel dunja, ai poashtu përmend qëndrimin e Muslimanëve në lidhje me ekonominë dhe flet në lidhje me tregtinë, industrinë, agrikulturën, rritjen e gjedhëve si vende pune kryesore për mysliman. Ibnu maskawih sqaron në lidhje me drejtësinë në tregti dhe rregullat në lidhje me të hollat: njerzit janë qenie shoqërore; ata duhet t’i shërbejnë njëri tjetrit dhe të ushtrojnë principin e marrjes dhe dhënies në mënyrë që të kanë kompensim të përshtatshëm (al-mufakat al-munasibah) . Prodhuesi i këpucëve shfrytëzon shërbimet e përpunuesit të drurit dhe pastaj paguan shërbimin e tij me atë që merr nga klientët e tij. Edhe pse ka barazi disa nga punët janë më të ndjeshme dhe të lëndueshme krahasuar me tjerat. Në këtë rast, dinari do të jetë njësi matëse për kualitetin e të dy punëve.
Ekonomistët Mysliman në periudhën e dytë (1058-1446M)
Al-Ghazali thotë që nevoja elementare mbajtjen e shtëpisë e cila ka nevojë për orendi apo mobile, veglat për mbajtjen e familjes, martesë dhe disa vegla tjera. Al-ghazali pasuron Islamin me diskutimin e ndarjes së punës dhe teorisë së evoluimit të të hollave. Al-ghazali kritikon akumulimin e të hollave pasi që ato janë krijuar për të bërë tregtinë më të lehtë dhe akumulimi i të hollave do të ndalë procesin e evoluimit të të hollave.
Ibnu Tejmija flet për obligimet publike, të cilat kanë lidhje me menaxhimin e të hollave, rregullat e njësive dhe matjes, kontrolli i çmimit, gjendjet e jashtëzakonshme kur zekati është i lejuar sipas sheriatit. Ibnu Tejmija merret jo vetën me ekonominë normale por edhe me ekonominë pozitive, sikurse mekanizmi i furnizimit dhe kërkesa për të përcaktuar çmimet. Ai poashtu flet për tatimet indirekte dhe se si të bartet ngarkesa për të paguar tatimet nga prodhuesi tek konsumatori të cilët do të paguanin çmimin më të lartë.
Ibnu khaldun flet për ndarjen e punës, të hollat dhe qmimet, prodhimi dhe distribuimi, tregëtia ndërkombëtare, informatat kryesore, prona dhe përparimi, popullimi, agrikultura, industria, makroekonomia dhe tatimet, si dhe shpenzimet publike. Laffler's, këshilltari ekonomik i Reganit që zbuloi lakorën e Laffler-it, mjatë pajtohet që ka marrë ide nga Ibnu Khaldun. Ibnu khaldun erdhi me zgjedhje , duke minimizuar tarifat dhe duke rritur shpenzimet shtetërore për të zgjedhur recesionet: "shteti është tregu më i madh, qendra e të gjitha tregjeve në kuptim të të ardhurave dhe distribuimi. Nëse tregjet shtetërore ngadalësojnë edhe tregjet e tjera do të ngadalësojnë, edhe në grumbullim më të madh.
Ekonomistët Islamik në Periodën e tretë (1446-1931C)
Shah Valiullah Al Delhi (1762 M), Muhammad Abdul Vahab (1787 M) Xhamaludin Al Afghani (1897 M), Mufti Muhammad Abduh (1905 M), Muhammad Iqbal (1938 M), Ibnu Nuxhajm (1562 M), Ibnu Abidin (1836 M), Syekh Ahmad Sirhindi (1624 M).
Shah Waliullah tregon rëndësinë e kooperimit si aktivitet kryesorë ekonomik. Kumari dhe kamata janë të ndaluara sepse janë në kundërshtim me principet e ribasë; në esencë të gjitha vendet janë sikurse xhamia apo vendpushime për udhëtarë. Të gjithë i shfrytëzojnë sipas principit kush vjen i pari shërbehet i pari, pronësia për jetën e njeriut ka kuptimin për të pasur të drejtë më tepër sesa të tjerët."
Waliullah poashtu sqaron se qeveria duhet të ketë shërbëtorë për të siguruar ligjin dhe drejtësinë, si dhe për të ndërtuar objekte publike sikurse urat, rrugët, ndërtesat. Pra, tatimet janë të nevojshme për të përmbushur shpenzimet e zakonshme dhe shpenzimet e ndërtimit të cilat i ka bërë shteti pasi që ato ishin jashtë kufinjëve të mundësive për popullin.
Shumë ka të atillë, që kanë marrë pjesë, kanë mësuar dhe kanë hulumtuar në lidhje me teoritë ekonomike moderne të zhvilluara në perëndim. Sidoqoftë, në fakt, ato teori moderne ekonomike janë në esence të huazuara dhe të përshtatura, pa mirënjohje të duhur, nga ata të cilat i kanë zbuluar ato e që ishin dijetarë klasik mysliman nga periudhat e arta të civilizimit Islam.
Josef Shumpeter tha që ekziston një zbrazëtirë e madhe në historinë e filozofisë ekonomike përgjatë periudhës së para 500 viteve; në kohën kur perëndimi ishte në vitet e errëta, e në anën tjetër islami ishte në vitet e arta. Sidoqoftë, perëndimi nuk dëshironte që të mirënjohë atë pasi që ekonomistët perëndimorë kishin përshtatur mendimet dhe ideja nga ekonomia islame duke mos japë reference të duhur për burimet nga i kanë marrë ato.
Ekonomistët mysliman nuk mundë të mohojnë se ishin të ndikuar nga artikujt e Aristotelit (367-322BC) si filozof i cili shpesh shkruante për problemet ekonomike, por ata prapse prapë ishin në pajtim me Kuranin dhe Hadithet si reference kryesore për të ndërtuar teoritë e ekonomisë islamike.
Schumpeter përmendi dy kontributet e ekomistëve skolastik; rikthimi i artikujve të Aristotelit dhe të arriturat ngritëse të shën Toma Akuinit. Shumpeter shkroi vetëm tre rreshta në fund kur përmend emrin e Ibnu Ruzhdi në procesin e transmetimit të filozofisë së Aristotelit deri tek shën Tomas.
Pjesa më e madhe e filosofisë së Akuinit ishin në kundërshtim me normalt dhe rregullat e kishës, që bëri që historianët të dyshojnë se shën Tomas Aquinas i ka vjedhur ideat nga ekonomistët musliman. Harris shkroi "pa bredhjet Arabe, teologjia dhe filozofia e Aquinas-it vështirë që do të kuptoheshin. "
Kopleston shkroi, "Fakti që Akuini ishte duke marrë idea dhe tema nga burimet e ndryshme tregon se ai përzgjedhës dhe shumë pak origjinal ". Përndryshe nëse shiqojmë në doktrine apo teori, do të gjejmë deklarata si: "… është marrë direkt nga teoria e Aristotelit apo është përmendur nga Avicenna apo është argument qartë i zgjeruar nga teoritë e Maimonid-it" . Me fjalë tjera, sa më shumë të dimë për Aristotelin dhe filosofët hebrenj dhe mysliman aq më shumë dyshojmë në origjinalitetin e ideve të Akuinit.
Ka disa mënyra në të cilat perëndimi i transformoj në mënyrë të përshtatshme njohuritë ekonomike islamike në historinë e vete intelektuale. Për shembull, gjat shekullit të 11-të dhe 12-të disa filozof perëndimorë sikurse Konstantine Afrikani dhe Adelart nga Bath të cilët bënë një udhëtim për në Mesopotami. Ata studiuan atje dhe mësuan gjuhën Arabe. Ata pas kësaj sollën diturinë në Evropë. Një dijetarë tjetër si Leonardo Fibonacci apo Leonardo nga Pisa të cilët studijuan matematikën e Al-Havarizmit dhe pastaj u kthyen me 1202 dhe shkruan një libër, Liber Abaci.
Së voni, shumë student Italian, Francez dhe Spanjoll erdhën në qendër të universitetit Islamik dhe duke mësuar matematikë, medicine. Ata më vonë u bënë profesor në universitetet e hershme perëndimore në të cilën aplikuan plan-programin e njëjtë sikurse ai sipas të cilit mësonin në universitetet islamike.
Disa nga universitetet të cilat imituan sistemin universitarë islamik janë: Universiteti i Napolit, Padua, Salerno, Toulouse, Salamanca, Oxford, Montpellier dhe Paris.
Pasi që Raymond Lily (1223-1315M) u kthye nga udhëtimi i tij nëpër vendet Arabe, ai fliste arabisht rrjedhshëm pastaj shkroi shumë artikuj për pasurinë e njohurive Arabe. Këshilli i Vjenës (1311M) ndërtoi 5 universitete të cilat ligjëronin gjuhën Arabe; si rezultat në të ardhmen ata që përfundonin studimet ishin në gjendje të përkthenin punimet Islame në gjuhët e tyre amtare. Njëri nga përkthyesit ishte Adelart nga Bath, Constantine Afrikani, Michael Scot, Herman Gernaan-i, Dominic gundislavi, John nga Seville, Plato nga Tivoli, Wiliam nga Lina.Robert Chester, Gerard nga Cremona, Theodore nga Antioch, Alfred nga Sareshel, Barengar nga Valencia, dhe Mathew nga Aquasparta dhe disa nga përkthyesit hebrenjë si Jacob nga Anatolia, Jacob Ben Machor Ibn Tiboon, Kalanymus ben Kalonymus Moses ben Solomon nga Solon, Shem-Tob ben Isaac nga Tortosa, Solomon Ibn Ajjub, Todros Todrosi, Zerahiah Gracian, Faraj ben Salim dhe Jakub ben Abbon Marie.
Sidoqoftë, punimet e përkthyera ishin ato të ekonomistëve mysliman si Al-Kindi, Al-Farabi, Ibnu Sina, al-Ghazali, Ibnu Ruzhd, Al-havarizmi, Ibnu-Haitam, Xhabir ibnu Hajan, Ibnu Baxha, dhe ar-Rrazi. Disa nga institucionet ekonomike Islamike të imituara në perëndim janë: syirkah (kooperimi), syuftaja (monedhat apo letrat e shkëmbimit), havala (letrat e kredive), funduk (institucione dhe tregje komerciale të shkallës së lartë të specializuara të cilat u zhvilluar dhe u shëndruan në shkëmbimtore virtuale të stoqeve). Funduk për susam dhe tekstile është imituar nga Bagdadi, , Kordova dhe Damasku, përderisa Dar-ut tiraz (uzinë e ndërtuar dhe menaxhuar nga ana qeverisë) është takuar në Spanjë, Sicilia, Palermo. Ma'una (lloj i bankës private e njohur edhe si Maona në perëndim) është zhvilluar në Tuscany për të përkrahur tentimet për eksploatimin e hekurit. Wilayatul hisbah (economic police) Poashtu është transferuar nga sistemi Islamik. Ka edhe disa filozofi islamike që janë shfrytëzuar dhe përshtatur duke mos dhënë fare reference në burim e tyre të pare, p.sh.:
Teoria Pareto optimum, marruar nga libri i Nahjul Balaghah nga Imam Ali
Bar Hebraeus, priftit i Kishës Jokobite Siriane shkroi disa kapituj nga Ihja ulumuddin të shkruar nga Al-Ghazali.
Ligji i Gresham-it dhe Oresme Treatise të marra nga libri i Ibnu Tejmijes.
Prifti i Kishës së Spanjës të Rendit Dominikan - Raymond Martin bëri shumë kapituj nga Tahafut al-Falasifa, Makasid ul-Falasifa, Al-munkid, Miskat ul-Anvar dhe Ihja Ulumudin.
Shën Thomas-i shkroi shumë kapituj nga Farabi (shën Thomas studioji filozofinë e Ghazali-ut, të Barhebraeus- it dhe Martini-it në Kishën e Rendit Dominikane).
Adam Smith (1776M) shkroi Wealth of Nation (Pasuria e Kombit). Ai ishte i inspiruar nga Abu ubajd's Al-amval, që ka kuptim të ngjashëm nëse përkthehet në Anglisht.
Periudha e hershme e ekonomistëve islamik 450H (1058M)
Zejd bin Ali (738 M), Ebu Hanifa (767 M), Avzai (774 M), Malik (798 M), Abu Jusuf (798 M), Muhammad bin Hasan Al Shajbani (804 M), Jahja bin Dam (818 M), Shafii (820 M), Abu Ubejd (838 M), Ahmad bin Hambal (855 M), Jahja bin Hambal (855 M), Jahja bin Umar (902), Kudama bin Xhafer (948 M), Abu Xhafer Al Davudi (1012 M), Mavardi (1058 M), Hasan Al Bashri (728 M), Ibrahim bin Dam (874 M), Fudajl bin Ajad (802 M), Ma'ruf Karkhi (815 M), Dzul Nun Al Misri (859 M), Ibn Maskavih (1030 M), Al Kindi (1873 M), Al Farabi (950 M), Ibnu Sina (1037 M).
Zayd bin Ali, nip i Imam Hussein-it, konsiderohet ekonomisti i parë i cili sqaroi në lidhje me lejimin e çmimit më të lartë në vonesë apo shtyrje në krahasim me çmimin në vend, por ai nuk lejoi riba (kamatë, interes) në çfarëdo forme.
Abu Jusuf është ekonomist i cili në mënyrë specifike shkruan për rregullat ekonomike në librin e tij Al-Kharaxh. Ai shkruan për qeverinë e cila është e obliguar për të përmbushur nevojat publike. Ai nuk pajtohet me taksat agrare për tokën. Ai sugjeronte ndryshimin e pagesës së zekatit duke qenë kjo varur nga të korrurat. Ai poashtu ndanë në pjesë projektin se si të financohet ndërtimi i urave, pandave dhe eksploatimit të ujitjes.
Muhammad bin Al-Hassan shkroi Al-Ikhtisab fil Al Rizk Al Musthahab që sqaron shumë mënyra për të fituar për jetë: ixharah, tixharah, zira'ah, sina'ah. Ai thot se personi së pari duhet të përmbushë nevojat e veta elementare dhe pastaj të japë gjysmën e pronës së tij të tjerëve, tek e fundit të gjithë njerëzit janë të lire të kërkojnë të holla aq sa të duan apo të mos gjejnë më tepër sesa që kishin bërë pasuesit.
Abu Ubayyd në librin e tij Al-amwal diskuton financat publike në islam në aspektin e të drejtës së qeverisë drejt asaj publike dhe e kundërta. Ai poashtu përmend tri tipe të të ardhurave: zakah (duke përfshirë ushr), khums,dhe fay (duke përfshirë kharaxh dhe xhizjan).
Muvardi në libin e tij Al-ahkam alsultaniayah përmend të ardhurat e shtetit dhe shpenzimet e buxhetit dhe poashtu në lidhje me administrimin e tokës shtetërore dhe mbikëqyrjes së tregut funksionon muhtasib. në Al-din vel dunja, ai poashtu përmend qëndrimin e Muslimanëve në lidhje me ekonominë dhe flet në lidhje me tregtinë, industrinë, agrikulturën, rritjen e gjedhëve si vende pune kryesore për mysliman. Ibnu maskawih sqaron në lidhje me drejtësinë në tregti dhe rregullat në lidhje me të hollat: njerzit janë qenie shoqërore; ata duhet t’i shërbejnë njëri tjetrit dhe të ushtrojnë principin e marrjes dhe dhënies në mënyrë që të kanë kompensim të përshtatshëm (al-mufakat al-munasibah) . Prodhuesi i këpucëve shfrytëzon shërbimet e përpunuesit të drurit dhe pastaj paguan shërbimin e tij me atë që merr nga klientët e tij. Edhe pse ka barazi disa nga punët janë më të ndjeshme dhe të lëndueshme krahasuar me tjerat. Në këtë rast, dinari do të jetë njësi matëse për kualitetin e të dy punëve.
Ekonomistët Mysliman në periudhën e dytë (1058-1446M)
Al-Ghazali thotë që nevoja elementare mbajtjen e shtëpisë e cila ka nevojë për orendi apo mobile, veglat për mbajtjen e familjes, martesë dhe disa vegla tjera. Al-ghazali pasuron Islamin me diskutimin e ndarjes së punës dhe teorisë së evoluimit të të hollave. Al-ghazali kritikon akumulimin e të hollave pasi që ato janë krijuar për të bërë tregtinë më të lehtë dhe akumulimi i të hollave do të ndalë procesin e evoluimit të të hollave.
Ibnu Tejmija flet për obligimet publike, të cilat kanë lidhje me menaxhimin e të hollave, rregullat e njësive dhe matjes, kontrolli i çmimit, gjendjet e jashtëzakonshme kur zekati është i lejuar sipas sheriatit. Ibnu Tejmija merret jo vetën me ekonominë normale por edhe me ekonominë pozitive, sikurse mekanizmi i furnizimit dhe kërkesa për të përcaktuar çmimet. Ai poashtu flet për tatimet indirekte dhe se si të bartet ngarkesa për të paguar tatimet nga prodhuesi tek konsumatori të cilët do të paguanin çmimin më të lartë.
Ibnu khaldun flet për ndarjen e punës, të hollat dhe qmimet, prodhimi dhe distribuimi, tregëtia ndërkombëtare, informatat kryesore, prona dhe përparimi, popullimi, agrikultura, industria, makroekonomia dhe tatimet, si dhe shpenzimet publike. Laffler's, këshilltari ekonomik i Reganit që zbuloi lakorën e Laffler-it, mjatë pajtohet që ka marrë ide nga Ibnu Khaldun. Ibnu khaldun erdhi me zgjedhje , duke minimizuar tarifat dhe duke rritur shpenzimet shtetërore për të zgjedhur recesionet: "shteti është tregu më i madh, qendra e të gjitha tregjeve në kuptim të të ardhurave dhe distribuimi. Nëse tregjet shtetërore ngadalësojnë edhe tregjet e tjera do të ngadalësojnë, edhe në grumbullim më të madh.
Ekonomistët Islamik në Periodën e tretë (1446-1931C)
Shah Valiullah Al Delhi (1762 M), Muhammad Abdul Vahab (1787 M) Xhamaludin Al Afghani (1897 M), Mufti Muhammad Abduh (1905 M), Muhammad Iqbal (1938 M), Ibnu Nuxhajm (1562 M), Ibnu Abidin (1836 M), Syekh Ahmad Sirhindi (1624 M).
Shah Waliullah tregon rëndësinë e kooperimit si aktivitet kryesorë ekonomik. Kumari dhe kamata janë të ndaluara sepse janë në kundërshtim me principet e ribasë; në esencë të gjitha vendet janë sikurse xhamia apo vendpushime për udhëtarë. Të gjithë i shfrytëzojnë sipas principit kush vjen i pari shërbehet i pari, pronësia për jetën e njeriut ka kuptimin për të pasur të drejtë më tepër sesa të tjerët."
Waliullah poashtu sqaron se qeveria duhet të ketë shërbëtorë për të siguruar ligjin dhe drejtësinë, si dhe për të ndërtuar objekte publike sikurse urat, rrugët, ndërtesat. Pra, tatimet janë të nevojshme për të përmbushur shpenzimet e zakonshme dhe shpenzimet e ndërtimit të cilat i ka bërë shteti pasi që ato ishin jashtë kufinjëve të mundësive për popullin.
(Përthyer nga një pjesë e librit të Zainul Bahar)
